Thành phố 24/7: Quy hoạch đô thị cho kinh tế đêm có khả thi tại Việt Nam?

Quy hoạch đô thị cho kinh tế đêm đang trở thành chủ đề nóng trong bối cảnh các thành phố lớn tại Việt Nam nỗ lực tìm hướng đi mới để kích thích tiêu dùng, phát triển dịch vụ và nâng tầm giá trị đô thị. Mô hình “thành phố 24/7” – nơi các hoạt động thương mại, văn hóa, giải trí diễn ra sôi động cả ngày lẫn đêm – không chỉ là xu hướng toàn cầu mà còn mở ra cơ hội cho Việt Nam bứt phá về du lịch và bất động sản. Nhưng liệu chúng ta đã sẵn sàng để quy hoạch một đô thị thực sự vận hành không ngủ?

Kinh tế đêm và xu hướng quy hoạch đô thị toàn cầu

Trong làn sóng đô thị hóa và chuyển dịch lối sống, quy hoạch đô thị cho kinh tế đêm đang trở thành chiến lược phát triển quan trọng tại nhiều thành phố lớn trên thế giới. Không còn bị giới hạn trong phạm vi vui chơi, giải trí, kinh tế đêm (night-time economy) ngày nay được hiểu là một hệ sinh thái đô thị vận hành ngoài giờ hành chính, bao gồm ẩm thực, bán lẻ, du lịch, nghệ thuật, giao thông, y tế và cả dịch vụ hành chính công.

Quy hoạch đô thị 24/7 – xu thế phát triển tất yếu

Sự thay đổi trong nhu cầu sinh hoạt và làm việc của cư dân hiện đại đã thúc đẩy nhiều đô thị chuyển mình sang mô hình thành phố 24/7. Quy hoạch đô thị cho kinh tế đêm không chỉ giúp tận dụng hiệu quả hạ tầng sẵn có, mà còn mở rộng thời gian khai thác thương mại, dịch vụ và văn hóa – từ đó tạo thêm việc làm, thúc đẩy tiêu dùng và tăng trưởng GDP.

Các thành phố tiên phong trong phát triển kinh tế đêm

• New York (Mỹ): Biểu tượng của mô hình “thành phố không ngủ”, với hệ sinh thái dịch vụ 24h phủ khắp các lĩnh vực từ giao thông, giải trí đến y tế và bán lẻ.
• London (Anh): Thành phố đầu tiên có “Night Czar” – chức danh chuyên trách kinh tế đêm và chiến lược quy hoạch dài hạn để hỗ trợ doanh nghiệp hoạt động ban đêm.
• Seoul (Hàn Quốc): Triển khai mô hình “Smart Night City” với hệ thống chiếu sáng thông minh, các không gian giải trí tích hợp và an ninh ban đêm được đảm bảo.
• Bangkok (Thái Lan): Kinh tế đêm gắn liền với chợ đêm, phố ẩm thực, sự kiện âm nhạc – đóng vai trò lớn trong tăng trưởng du lịch và tiêu dùng.

Kết nối giữa quy hoạch đô thị và kinh tế đêm

Để mô hình thành phố 24/7 phát huy hiệu quả, quy hoạch đô thị cho kinh tế đêm cần tích hợp các yếu tố sau:

• Hệ thống giao thông công cộng hoạt động suốt đêm, an toàn và kết nối tốt
• Thiết kế không gian đô thị linh hoạt, thân thiện với người đi bộ, có chiếu sáng, wifi công cộng và điểm nghỉ ngơi
• Các khu chức năng hỗn hợp (mixed-use): kết hợp thương mại, lưu trú, văn hóa – hoạt động liên tục sau 18h
• Cơ chế pháp lý hỗ trợ: cấp phép hoạt động linh hoạt, chính sách thuế ưu đãi, bảo vệ người lao động đêm

Kinh tế đêm không còn là lựa chọn mang tính thử nghiệm, mà đang trở thành một phần tất yếu trong chiến lược phát triển đô thị hiện đại. Với sự chuẩn bị bài bản về quy hoạch, cơ sở hạ tầng và chính sách, các thành phố Việt Nam hoàn toàn có thể tiếp cận xu hướng này, biến quy hoạch đô thị cho kinh tế đêm thành đòn bẩy quan trọng để nâng tầm năng lực cạnh tranh đô thị trong tương lai.

Thực trạng kinh tế đêm và quy hoạch đô thị tại Việt Nam

Trong những năm gần đây, khái niệm “kinh tế đêm” ngày càng được nhắc đến nhiều hơn trong các chiến lược phát triển đô thị tại Việt Nam. Tuy nhiên, để mô hình này thực sự phát huy hiệu quả, cần có sự đồng bộ giữa phát triển kinh tế ban đêm và quy hoạch không gian đô thị. Hiện tại, Việt Nam mới chỉ ở giai đoạn khởi đầu của quá trình này, với nhiều tiềm năng nhưng cũng không ít thách thức.

Kinh tế đêm tại Việt Nam – tiềm năng chưa được khai thác đúng mức

Tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Hội An, Huế hay Nha Trang, hoạt động kinh tế đêm chủ yếu xoay quanh các ngành nghề như:

• Dịch vụ ăn uống, quán bar, cà phê mở cửa muộn
• Phố đi bộ, chợ đêm, biểu diễn nghệ thuật đường phố
• Các dịch vụ du lịch, lưu trú, vận chuyển khách du lịch về đêm
• Tuy nhiên, đa phần các hoạt động vẫn mang tính tự phát, thiếu định hướng quy hoạch bài bản. Việc mở rộng thời gian hoạt động của doanh nghiệp thường gặp rào cản về quản lý hành chính, an ninh trật tự và thiếu hạ tầng hỗ trợ về đêm.

Hạ tầng đô thị chưa đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế đêm

Một trong những điểm nghẽn lớn nhất là quy hoạch không gian đô thị chưa được thiết kế để phục vụ mô hình hoạt động 24/7. Các bất cập bao gồm:

• Giao thông công cộng ngưng hoạt động sau 21–22h, gây khó khăn cho việc di chuyển ban đêm
• Thiếu bãi đỗ xe, lối đi bộ an toàn và chiếu sáng công cộng phù hợp
• Không gian công cộng hoạt động về đêm còn hạn chế, thiếu khu chức năng chuyên biệt cho kinh tế ban đêm

Chính sách quản lý và cơ chế hỗ trợ chưa rõ ràng

Hiện tại, Việt Nam chưa có một khung pháp lý cụ thể dành riêng cho việc phát triển kinh tế đêm. Nhiều địa phương còn e ngại về các vấn đề như ô nhiễm tiếng ồn, tệ nạn xã hội, trật tự đô thị… nên vẫn quản lý theo hướng hạn chế thay vì tạo điều kiện thúc đẩy phát triển có kiểm soát.

Một số mô hình thử nghiệm bước đầu

• Hà Nội đã có phố đi bộ Hồ Gươm, chợ đêm phố cổ và đang mở rộng thêm các tuyến phố hoạt động ban đêm.
• TP.HCM phát triển phố đi bộ Nguyễn Huệ, phố Tây Bùi Viện và gần đây là định hướng phát triển các “phân khu kinh tế đêm” trong quy hoạch.
• Đà Nẵng, Hội An, Huế đang khai thác du lịch đêm thông qua các chương trình văn hóa, ẩm thực và biểu diễn nghệ thuật đặc sắc.

Mặc dù còn nhiều hạn chế, nhưng thực trạng hiện nay cho thấy Việt Nam đang dần nhận thức được vai trò của kinh tế đêm trong chiến lược phát triển đô thị bền vững. Vấn đề đặt ra là làm sao để quy hoạch đô thị thích ứng linh hoạt, tạo nền tảng hạ tầng – pháp lý để mô hình thành phố 24/7 có thể vận hành hiệu quả và lâu dài.

Kinh tế đêm tác động thế nào đến bất động sản và đô thị?

Kinh tế đêm không chỉ mở rộng biên độ hoạt động của thành phố mà còn tác động sâu rộng đến giá trị bất động sản và cấu trúc quy hoạch đô thị. Tại các đô thị hiện đại, mô hình kinh tế hoạt động 24/7 đang trở thành một “chỉ dấu hấp dẫn” thúc đẩy sự thay đổi trong chiến lược phát triển không gian sống, kinh doanh và đầu tư.

Thúc đẩy giá trị bất động sản quanh khu vực hoạt động về đêm

Các khu vực có kinh tế đêm sôi động như phố đi bộ, chợ đêm, khu thương mại mở muộn hay tuyến phố dịch vụ 24h thường chứng kiến mức tăng giá bất động sản vượt trội so với khu vực lân cận. Giá trị này không chỉ đến từ khả năng khai thác thương mại tốt hơn, mà còn từ sức hút của một môi trường sống năng động, hiện đại.

Ví dụ: Các tuyến phố như Nguyễn Huệ (TP.HCM), Tạ Hiện – Hàng Đào (Hà Nội), hay phố cổ Hội An đều có mặt bằng cho thuê đắt đỏ và tỷ lệ lấp đầy cao nhờ hoạt động về đêm.

Tạo sức sống mới cho đô thị, giảm áp lực “giờ cao điểm”

Việc mở rộng hoạt động kinh tế sang khung giờ buổi tối và đêm giúp phân bổ lại lưu lượng giao thông, dòng người, dịch vụ. Thay vì tập trung quá tải vào giờ hành chính, kinh tế đêm giúp kéo giãn mật độ dân cư, qua đó:

• Giảm áp lực lên hạ tầng vào ban ngày
• Tối ưu hóa khai thác không gian và tài nguyên đô thị
• Gia tăng năng suất lao động và dịch vụ

Định hình lại cách quy hoạch không gian đô thị

Sự phát triển của kinh tế đêm đòi hỏi đô thị phải có sự điều chỉnh về quy hoạch:

• Bổ sung khu chức năng hỗn hợp (vừa ở – vừa kinh doanh – vừa giải trí)
• Mở rộng giao thông công cộng ngoài giờ, bố trí điểm đỗ xe thông minh
• Thiết kế chiếu sáng đô thị, hạ tầng an ninh, hệ thống tiện ích về đêm đồng bộ

Điều này tạo ra nhu cầu mới trong thiết kế đô thị và định hướng quy hoạch linh hoạt, thích ứng với nhịp sống 24/7.

Tăng tiềm năng khai thác thương mại cho nhà đầu tư

Các bất động sản nằm trong vùng kinh tế đêm có khả năng khai thác kinh doanh cao hơn: khách sạn, homestay, cửa hàng tiện lợi, F&B, spa, entertainment, coworking space về đêm… Điều này giúp tăng tỷ suất sinh lời và giá trị đầu tư dài hạn.

Kinh tế đêm không chỉ là “sân chơi” của dịch vụ – giải trí, mà đang trở thành động lực thúc đẩy đổi mới quy hoạch và thị trường bất động sản đô thị. Đối với nhà đầu tư thông minh, việc đón đầu xu hướng này chính là nắm bắt cơ hội sinh lời từ chính sự vận động 24/7 của thành phố hiện đại.

Điều kiện cần có để quy hoạch thành phố 24/7 tại Việt Nam

Để mô hình thành phố 24/7, nơi các hoạt động kinh tế, xã hội và dịch vụ diễn ra suốt ngày đêm có thể vận hành hiệu quả tại Việt Nam, cần một hệ thống điều kiện hạ tầng, chính sách và con người được thiết kế đồng bộ. Đây không chỉ là bài toán kỹ thuật mà còn là chiến lược phát triển đô thị hiện đại đòi hỏi tầm nhìn dài hạn và sự phối hợp đa ngành.

1. Hạ tầng giao thông và chiếu sáng đô thị hiện đại

• Giao thông công cộng đêm: Cần mở rộng thời gian hoạt động của các tuyến xe buýt, metro đến khung giờ sau 22h, thậm chí xuyên đêm vào cuối tuần hoặc dịp lễ.
• Chiếu sáng công cộng thông minh: Ánh sáng đô thị không chỉ phục vụ an toàn, mà còn góp phần tạo không gian thẩm mỹ, định danh thương hiệu cho các khu vực kinh tế đêm.
• Đường phố thân thiện với người đi bộ và xe đạp, có vỉa hè rộng, điểm nghỉ, lối sang đường an toàn.

2. Không gian chức năng hoạt động về đêm

• Cần quy hoạch các khu vực được cấp phép hoạt động sau 22h như: phố ẩm thực, phố đi bộ, khu thương mại – dịch vụ đêm.
• Thiết kế khu đa chức năng tích hợp: vừa ở – vừa kinh doanh – vừa giải trí, nhằm tận dụng không gian hiệu quả cả ngày và đêm.
• Ưu tiên phát triển các trung tâm văn hóa – nghệ thuật – sáng tạo hoạt động buổi tối như bảo tàng đêm, rạp chiếu phim, sân khấu ngoài trời.

3. Cơ chế quản lý linh hoạt và khung pháp lý rõ ràng

• Ban hành chính sách hỗ trợ hoạt động kinh tế đêm, cấp phép kinh doanh linh hoạt, giảm thủ tục hành chính cho doanh nghiệp đêm.
• Cần xây dựng bộ tiêu chuẩn vận hành đô thị ban đêm: về âm thanh, ánh sáng, an ninh, môi trường, an toàn lao động…
• Hình thành đơn vị quản lý chuyên trách như “Ban điều phối thành phố đêm” hoặc “Night-time Economy Office”.

4. Đảm bảo an ninh, trật tự và vệ sinh môi trường

• Lắp đặt hệ thống camera giám sát, cảnh báo sớm, chiếu sáng công cộng thông minh.
• Tăng cường lực lượng an ninh đô thị ban đêm, kết hợp tuần tra lưu động, trạm hỗ trợ người dân.
• Có phương án vệ sinh môi trường xuyên đêm, xử lý rác thải, tiếng ồn và đảm bảo chất lượng sống cho cư dân lân cận.

5. Nguồn nhân lực và văn hóa tiêu dùng đêm

• Đào tạo nguồn nhân lực cho ngành dịch vụ – giải trí ban đêm, từ nhân viên an ninh, vệ sinh, phục vụ đến quản lý vận hành sự kiện đêm.
• Khuyến khích xây dựng văn hóa tiêu dùng đêm có kiểm soát, đặc biệt tại các thành phố lớn có lượng khách du lịch cao.

Để quy hoạch thành phố 24/7 trở thành hiện thực tại Việt Nam, cần một nền tảng hạ tầng hiện đại, khung pháp lý phù hợp và tầm nhìn quy hoạch gắn liền với thực tiễn đời sống đô thị. Đây không chỉ là xu hướng, mà còn là lời giải cho bài toán tăng trưởng bền vững, hiệu quả không gian và nâng cao chất lượng sống cho cư dân đô thị trong kỷ nguyên mới.

Cơ hội – Thách thức và bài học quốc tế cho Việt Nam

Mô hình thành phố 24/7 và phát triển kinh tế đêm mở ra một “cuộc chơi mới” cho các đô thị đang đô thị hóa nhanh như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng hay Nha Trang. Tuy nhiên, để hiện thực hóa ý tưởng này không đơn giản. Việt Nam cần nhận diện rõ những cơ hội – thách thức hiện hữu, đồng thời học hỏi từ kinh nghiệm quốc tế để xây dựng chiến lược phù hợp với bản sắc và điều kiện phát triển của mình.

Cơ hội lớn từ thành phố không ngủ

• Thúc đẩy kinh tế dịch vụ và du lịch: Kinh tế đêm tạo thêm nguồn thu từ các hoạt động du lịch, ẩm thực, mua sắm, giải trí, văn hóa… Góp phần nâng cao GDP và mở rộng cơ hội việc làm, đặc biệt cho lao động trẻ và người làm việc tự do.
• Gia tăng giá trị bất động sản thương mại – dịch vụ: Các khu vực hoạt động về đêm như phố đi bộ, trung tâm thương mại, tổ hợp F&B có giá trị khai thác cao hơn nhờ kéo dài thời gian phục vụ và thu hút lượng lớn người tiêu dùng cả ngày lẫn đêm.
• Tối ưu hóa sử dụng hạ tầng đô thị: Mô hình vận hành đô thị 24/7 giúp phân bổ hợp lý lưu lượng người và phương tiện, giảm áp lực vào giờ cao điểm và nâng cao hiệu suất khai thác hạ tầng hiện có.

Thách thức khi triển khai tại Việt Nam

• Chưa có quy hoạch đô thị riêng cho kinh tế đêm: Các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM vẫn thiếu quy hoạch tách biệt hoặc tích hợp bài bản cho hoạt động ban đêm. Điều này dẫn đến tình trạng tự phát, mâu thuẫn không gian, thiếu kiểm soát trật tự và môi trường.
• Hạ tầng và giao thông đêm còn yếu: Thiếu hệ thống metro, buýt đêm, bãi đỗ xe và kết nối liên vùng khiến kinh tế đêm khó lan tỏa. Bên cạnh đó, chiếu sáng, wifi công cộng và camera an ninh cũng chưa được đầu tư đúng mức.
• Hành lang pháp lý và thói quen tiêu dùng còn hạn chế: Người dân chưa quen tiêu dùng về đêm, trong khi pháp luật chưa linh hoạt về giấy phép hoạt động đêm, thuế suất, giờ mở cửa, quản lý tiếng ồn – môi trường, khiến doanh nghiệp e ngại tham gia.

Bài học quốc tế đáng tham khảo

• London (Anh): Thành lập vị trí “Night Czar” (Thị trưởng ban đêm) để điều phối chính sách và thúc đẩy kinh tế ban đêm bền vững.
• Seoul (Hàn Quốc): Đưa các chợ đêm, phố ẩm thực, không gian văn hóa ban đêm vào quy hoạch tổng thể thành phố, kết nối chặt với giao thông đêm và an ninh đô thị.
• Sydney (Úc): Áp dụng quy định “lock-out laws” linh hoạt để cân bằng giữa phát triển kinh tế đêm và đảm bảo an toàn, nếp sống văn minh.